Η εμβάθυνση στον ψυχισμό του Ναρκισσιστή

 Από την Ιωάννα Μπάλτου  Ψυχολόγος Εθελόντρια milamou.gr

 

Ο Ναρκισσισμός χαρακτηρίζεται από υπέρμετρη αγάπη προς την εικόνα εαυτού, υποβιβάζοντας παράλληλα τις ουσιαστικές, ανθρώπινες σχέσεις. Είναι διαδεδομένη, από την Ψυχανάλυση, η περίοδος αυτοερωτισμού του βρέφους κατά την οποία αντιλαμβάνεται το σώμα του ως κάτι σκόρπιο, εκδηλώνοντας την παντοδυναμία του στο στήθος της μητέρας του. Σε αντίθεση με τον Πρωτογενή Ναρκισσισμό, κατά τον οποίο το βρέφος διακατέχεται από επιθυμίες επιβίωσης όπως η τροφή, ο Δευτερογενής υποδηλώνει παθολογία κι έγκειται στο Εγώ, το οποίο θεωρείται αντικείμενο αγάπης κατά τη συγκρότηση του εαυτού.

Αν και βαθύτατα πληγωμένος κι εξαιτίας της φύσεως της διαταραχής, ο Ναρκισσιστής άνθρωπος δύσκολα προσέρχεται σε θεραπεία. Το Εγώ του δεν του το επιτρέπει, καθώς κάτι τέτοιο θα σήμαινε την ολική αποδόμησή του, το βάρος της οποίας δεν θα άντεχε. Αντίθετα, εστιάζει στην τέλεια εικόνα του, την οποία πασχίζει να διατηρήσει σε σημείο που παγιδεύεται σε αυτή, και χωρίς να μπορεί να αναγνωρίσει πως στις ανθρώπινες σχέσεις σημασία έχει η ατέλεια, η ιδιαιτερότητα που γίνεται μοναδικότητα. Επιπλέον, λειτουργεί μιμητικά και γι’ αυτό αλλοτριώνεται, δεν φτάνει τα πρότυπά του κι έτσι χάνει τον εαυτό του. Επειδή δεν νιώθει αρκετός, η έλλειψη ενσυναίσθησης και τα συμπλέγματα κατωτερότητας που τον διακατέχουν οξύνονται κι εδραιώνονται εντός του ψυχισμού του.

Στην καθημερινότητά του, προβάλλεται ως διασκεδαστικός κι ευχάριστος άνθρωπος στην παρέα, με στόχο να αποτελεί το επίκεντρο σε αυτή και να αποκτήσει την εμπιστοσύνη και τον θαυμασμό των γύρω του. Ο Ναρκισσιστής δεν ζητάει συγγνώμη ούτε νιώθει μεταμέλεια για τυχόν λάθη του, τουναντίον μεταβιβάζει τις ευθύνες του στους άλλους, ψεύδεται μέχρι και στον ίδιο του τον εαυτό και αναδιαμορφώνει παρελθόντα γεγονότα και βιώματα προς όφελός του. Είναι βαθύτατα ανασφαλής και γι’ αυτό ευάλωτος στην κριτική. Δεν πλησιάζει συναισθηματικά γιατί δυσκολεύεται να αγαπήσει αρχικά τον εαυτό του. Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι η μοναξιά, οι ψεύτικες σχέσεις και η υποβόσκουσα θλίψη.

Σε διαπροσωπικό επίπεδο καθώς και σε πλαίσιο εξουσίας, τα άτομα αυτά επιδιώκουν το ατομικό τους συμφέρον και παρασύρουν τον κόσμο για τις δικές τους ανάγκες. Γι’ αυτό το λόγο, είναι σημαντική η αυστηρή οριοθέτηση του Ναρκισσιστή προκειμένου να έρθει σε επαφή με τις ευθύνες του. Σε συναισθηματικό επίπεδο, η αδιαφορία και η στάση ουδετερότητας απέναντί του πυροδοτούν ένα αίσθημα εγκατάλειψης με αποτέλεσμα να φοβάται πως θα χάσει την προσοχή και να αλλάζει τη συμπεριφορά του προκειμένου να την επανακτήσει. Ψυχαναλυτικά, θυμίζει την πρωταρχική σχέση μητέρας-βρέφους και την περίπτωση να είναι στερημένος από τη μάνα του. Πάντως, η ψυχοθεραπευτική βοήθεια και το υποστηρικτικό περιβάλλον λειτουργούν θεραπευτικά σε ανθρώπους που έχουν συναναστραφεί με Ναρκισσιστές.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Quinodoz Jean Michel, Πώς να διαβάζω τον Φρόυντ, Χρονολογικός Οδηγός Ανάγνωσης του Φροϋδικού Έργου, Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ
2. Σημειώσεις εκπαιδευτικού Προγράμματος «ΕΠΕΚΕΙΝΑ Ψυχαναλυτική Πράξη», 2003 έως σήμερα

Ιωάννα Μπάλτου Ψυχολόγος