Τι είναι το gaslighting;

 Από την Φένια Κυριακού,  Ψυχολόγος Εθελόντρια milamou.gr

 

Συχνά ακούμε τον όρο “Gaslighting” και ακόμα πιο συχνά μπορεί να ερχόμαστε αντιμέτωποι με αυτόν, χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Γιατί συνήθως αυτός είναι ο σκοπός του… να μην γίνεται άμεσα αντιληπτός. Λειτουργεί σιωπηλά και συστηματικά, με απώτερο στόχο την αποδυνάμωση του αποδέκτη. Όμως ξέρουμε πως μπορούμε να το αναγνωρίσουμε όταν συμβαίνει σε εμάς;

 

Τι είναι το gaslighting;

To Gaslighting αναφέρεται σε μια άκαμπτη μορφή χειραγώγησης και συναισθηματικής κακοποίησης, το οποίο συναντάται σε κάθε είδος διαπροσωπικής σύνδεσης. Ο κύριος σκοπός του είναι η απόκτηση εξουσίας πάνω σε ένα πρόσωπο και η αποφυγή ευθύνης για την κακοποίηση που προκαλείται. Το gaslighting αποτελεί μια εξαιρετικά επιβλαβή τακτική και μπορεί να οδηγήσει σε υψηλά συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης. Παρόλο που μπορεί να προέρχεται από όλα τα πρόσωπα με τα οποία συνάπτουμε διαπροσωπικές σχέσεις, συνήθως το παρατηρούμε σε ερωτικές καταστάσεις.

Το gaslighting μπορεί να μην συμβεί στην αρχή μιας σχέσης. Το άτομο που το κάνει μπορεί πρώτα να οικοδομήσει μια σχέση εμπιστοσύνης την οποία θα χρησιμοποιήσει στην πορεία για την επίτευξη της χειραγώγησης. Με αυτόν τον τρόπο, το gaslighting μπορεί να μην αναγνωρίζεται για μεγάλο χρονικό διάστημα.

 

Σημάδια gaslighting

• Ματαίωση συναισθημάτων

Η ματαίωση των συναισθημάτων αποτελεί μια συχνή τακτική η οποία στοχεύει στην μείωση της αυτοπεποίθησης και στην γενική υπονόμευση του συναισθηματικού κόσμου του άλλου. Με το να μην πιστεύω τα ίδια μου τα συναισθήματα σταδιακά χάνω την πίστη στον εαυτό μου, εισέρχομαι σε μια κατάσταση φόβου και γίνομαι πιο εύπλαστος. Έτσι, καταλήγω να πιστεύω ό,τι μου λέει ο/η σύντροφος μου ότι είναι αληθινό και τα συναισθήματα μου αποκτούν υπόσταση μόνο όταν αυτά εγκρίνονται από την σχέση μου.

• Διαστρέβλωση της πραγματικότητας

Αισθάνεστε ότι ο/η σύντροφος σας δεν αποδέχεται τη δική σας εκδοχή των γεγονότων και προσπαθεί με τον δικό του τρόπο να αλλοιώσει τη δική σας αντίληψη. Αυτό σημαίνει ότι θα αρνηθεί κάτι που συνέβη ή θα επιμείνει ότι συνέβη διαφορετικά από το πώς το θυμάστε. Μπορεί ακόμα και να προσπαθήσει να σας κάνει να αμφιβάλλετε για τη μνήμη σας, σε μια προσπάθεια να ακυρώσει την αξιοπιστία σας.

• Προσπάθεια ελέγχου

Ένα πολύ χαρακτηριστικό σημάδι gaslighting είναι η άμεση ή έμμεση προσπάθεια για έλεγχο. Τα άτομα αυτά μπορεί να λάβουν αποφάσεις για εσάς χωρίς να ζητήσουν τη δική σας άποψη ή ακόμα και να σας υπαγορεύουν τι μπορείτε και τι δεν μπορείτε να κάνετε. Όταν ο έλεγχος επιτυγχάνεται, γίνεται ακόμα πιο εύκολο για τον θύτη να αποκτήσει περισσότερη εξουσία και να κερδίσει την εμπιστοσύνη σας ως «αυθεντία» της σχέσης.

• Απειλές και εκφοβισμός

Για την επίτευξη της συναισθηματικής χειραγώγησης κάποιος μπορεί να καταφύγει σε τακτικές εκφοβισμού σε μια προσπάθεια διατήρησης του ελέγχου. Όταν ο gaslighter αισθάνεται ότι φεύγετε από την σφαίρα ελέγχου του, μπορεί να αποκτήσει έντονη και βίαιη συμπεριφορά. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιήσει τακτικές φόβου, όπως να σας πει ότι θα βλάψει τον εαυτό του εάν δεν συμμορφωθείτε με τις απαιτήσεις του.

 

Εάν εσείς ή κάποιος που γνωρίζετε αντιμετωπίζει κάποιες από αυτές τις συμπεριφορές, μη διστάσετε να αναλάβετε δράση.

 

Το Gaslighting είναι μια μορφή συναισθηματικής κακοποίησης και μπορεί να είναι πολύ καταστροφικό για όποιον το βιώνει σε καθημερινή βάση.

 

Φένια Κυριάκου | Κλινική Ψυχολόγος

 

Σχετική βιβλιογραφία:

Klein, W., Li, S., & Wood, S. (2023). A qualitative analysis of gaslighting in romantic relationships. Personal Relationships, 30(4), 1316-1340.

March, E., Kay, C. S., Dinić, B. M., Wagstaff, D., Grabovac, B., & Jonason, P. K. (2023). “It’s All in Your Head”: Personality Traits and Gaslighting Tactics in Intimate Relationships. Journal of Family Violence, 1-10.